A Personal Gesture 2020 - heden
Tussenstop
Een volgende halteplaats van Een persoonlijk gebaar was op 17 maart 2022 binnen de cursus ‘Kunst in mondiaal perspectief’, die Kitty Zijlmans (Emeritus hoogleraar Kunstgeschiedenis Nieuwste Tijd/World Art Studies van de Universiteit Leiden) momenteel geeft op initiatief van de VONKC (Vereniging Onderwijs Kunst en Cultuur). De cursus is bedoeld voor docenten in de kunstvakken in het voortgezet onderwijs en lerarenopleidingen aan de academies, zie de website vonkc.nl
De eerste aflevering van de cursus stond in het teken van het materiaal en zijn zeggingskracht, het materiaal als partner-in-crime van de kunstenaar. Ik begon het college met dit beeld omdat de fysieke aanwezigheid van de sculptuur zo betekenisvol was. Het is een beeld waarin de letterlijke en figuurlijke betekenis van het uitnodigende gebaar samenvallen. Het doorgeven en ontvangen van het beeld is een gebaar van vriendschap en waardering, de arm nodigt op zijn beurt eveneens uit tot toenadering en verbinding. Je kunt de arm vasthouden en die fysieke tastbaarheid van de sculptuur maakt zo’n indruk. Zoals de foto laat zien vorm ik mijn hand en arm na ontvangst meteen naar die van de arm. Het optische verschuift naar het haptische, de zintuigelijke waarneming via de tast is zo wezenlijk vanwege de nabijheid van het ‘ding’ en de aanraking ervan.
De arm zal nog eventjes bij ons thuis verblijven, voordat hij doorgaat naar de volgende halte. De overdracht zal plaatsvinden tijdens een bijzonder moment, maar daarover later meer. Bezoekers thuis vragen allen zonder uitzondering naar de arm en mogen hem dan eventjes vasthouden. Dichterbij Michelangelo kunnen ze niet komen.
Leiden, 24 augustus 2022
Nieuwe bestemming: standplaats Hogeschool voor de Kunsten Utrecht
Na een aantal maanden bij ons thuis te zijn geweest en een virtueel onderkomen te hebben gevonden in de cursus Kunst in Mondiaal Perspectief, waar het blijvend een onderdeel zal zijn van het tweede college over affect en agency van kunst gedacht vanuit het materiaal, is Een persoonlijke gebaar op 8 november overgedragen aan cultuurhistorica Nancy Jouwe. De gelegenheid was de bekendmaking van haar Research Fellowship aan de HKU en vond plaats in het gebouw (een loods eigenlijk) waar de MA Fine Arts is gehuisvest. Het is een plek waar de studenten kunnen werken en met elkaar uitwisselen, waar zij worden begeleid en zich kunnen ontwikkelen. Een plaats om tot bloei te komen. Toen wij binnenstapten met de kist waarin de arm wordt vervoerd, voelden we ons op deze kunstplek meteen thuis, en volgens mij de arm ook.
Omringd door Master-studenten en in de aanwezigheid van enkele collega’s heb ik, na een korte inleiding, de sculptuur overhandigd aan Nancy. Toen de arm uit de kist kwam hoorden wij van alle kanten een ohh, verrast als de aanwezigen waren door de zeggingskracht van de arm en het gebaar. De arm als verbinding tussen mensen en als uitnodiging erbij te komen, en ja, erbij te horen, maakt dit zo’n veelzeggend werk.
Het nodigt uit tot reflectie hoe we ons als mensen tot elkaar verhouden, wie we in- en uitsluiten, hoe wezenlijk de nabijheid van de ander is en hun aanraking.
Zoals Ineke Sluiter als eerdere tijdelijke bewaarder van Een persoonlijk gebaar opmerkt, verwijst de arm naar zowel destructie, het vandalisme dat kunst door alle eeuwen heen ten deel valt, juist omdat ze zo’n zeggingskracht heeft, als verbinding. Als gebaar nodigt het uit naderbij te komen, deel te worden van een groter geheel, net zoals de arm een deel is van de Pièta van Michelangelo.
Nancy Jouwe doet onderzoek naar en publiceert over racisme en intersectionaliteit. Zij zet zich al jarenlang in om het slavernijverleden van Nederland en meer specifiek de betrokkenheid van Nederlandse steden over het voetlicht te brengen. De overdracht aan haar is een erkenning voor haar grote inzet Nederland meer bewust te maken van ons gedeelde verleden en de consequenties daarvan. Het is ook het gebaar van een witte Nederlandse naar een van kleur.
Bij ons thuis is het nu wat leeg na maanden de aanwezigheid van de arm te hebben ervaren. Op de HKU gaat het weer een andere werking hebben en wie weet inspireert het jonge aankomende kunstenaars tot nieuw werk.
Leiden, 21 november 2022
©Kitty Zijlmans, november 2022
8 maart 2022 - 8 november 2022: de arm is bij Kitty Zijlmans.
2023 © rinihurkmans
A Personal Gesture samen met De Muur #1, een werk van Rudi Struik, 2017, triptiek, gemengde techniek, 174 x 125 x 4,5 cm